Kościół parafialny p.w. Św. Jana Chrzciciela w Uhrusku. Kościół zbudowany na miejscu wcześniejszego w 1676 r. Kaplica północna wzniesiona w 1728 r. Druga kaplica i zakrystia oraz kruchta dobudowane w 1954 r. Ołtarz główny zdobią późnobarokowe rzeźby z połowy XVIII wieku. W ołtarzu są dwa zabytkowe obrazy: Matki Boskiej Szkaplernej pochodzący z XVII wieku (z metalową sukienką i z koronkami) oraz Chrzest Chrystusa w Jordanie z końca XII wieku. W bocznych ołtarzach umieszczone są: obraz św. Antoniego Padewskiego z II połowy XVII wieku, obraz św. Ksawerego z XIX w., obraz św. Walentego biskupa z początku XIX w. oraz obraz przedstawiający Św. Rodzinę. Rzeźbiona w drewnie chrzcielnica pochodzi z początku XIX wieku. W prezbiterium ustawiona jest ława kolatorska z XVIII wieku, utrzymana w konwencji rokokowej. Obok kościoła, od strony ulicy stoi dzwonnica murowana, podobnie jak kościół, o wystroju późno klasycystycznym. Przeźrocza dzwonowe drugiej kondygnacji zamknięte są półkoliście, dach namiotowy, kryty blachą. Na placu kościelnym rosną stare drzewa z okazem lipy drobnolistnej, ujętej w rejestrze jako pomnik przyrody. Odpust 24 czerwca. Telefon kontaktowy w sprawie zwiedzania świątyni : (082)5916205

WOLA UHRUSKA (punkt na mapie B)

Parafia p. w. Ducha Świętego - erygowana w 1986 r. Kościół parafialny murowany, wybudowany w latach 1982-1984, staraniem ks. Mariana Gorgola. Styl współczesny. Księgi metrykalne od 1986 r. Telefon kontaktowy w sprawie zwiedzania świątyni : (082)5915100

KOSYŃ (punkt na mapie C)

KOŚCIÓŁ PARAFIALNY rzymsko-katolicki pod wezwaniem św. Stanisława Kostki z końca XIX w. Ciekawa jest historia kosyńskiego kościoła. Pierwsza informacja pochodzi z roku 1739, kiedy to w Kosyniu oddano do użytku cerkiew unicką. W roku 1875 zamieniona została na cerkiew prawosławną. W roku 1877 świątynia spłonęła, a na jej miejscu w latach 1899-90 wzniesiono cerkiew prawosławną według projektu wybitnego architekta rosyjskiego, członka Cesarskiej Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu - Wiktora Iwanowicza Syczugowa.

Murowana o charakterze bizantyńsko-klasycystycznym, zamieniona w 1946 r. na kościół parafialny rzymsko-katolicki pod wezwaniem św. Stanisława Kostki. Przypomnieć należy, że zamiany tej dokonano w związku z wysiedleniem mieszkającej tu ludności wyznania prawosławnego bądź to na tereny ówczesnego Związku Radzieckiego, bądź w inne regiony Polski. W kościele znajdują się m.in.: ornat z pierwszej połowy XVIII w., kapa z XIX/XX w. z kapturem z pasa polskiego z końca XVIII w. Telefon kontaktowy w sprawie zwiedzania świątyni : (082)5916766

ORCHÓWEK (punkt na mapie D)

KOŚCIÓŁ PARAFIALNY POAUGUSTIAŃSKI p.w. św. Jana Jałmużnika powstał na miejscu wcześniejszego w latach 1770-77 staraniem miejscowych przeorów prawdopodobnie według projektu architekta Pawła Fontany, pod kierownictwem jego współpracownika Grzegorza Cybulskiego. Ostatecznie ukończony został w latach 1846-8, m.in. dobudowano górne drewniane partie wież, wymienione w 1938 r. W latach 80- tych XX w. zmienione na murowane, znajduje się przy rynku, na skraju trasy nadbrzeżnej Bugu.

Po kasacie zakonu w 1864 r. został zamieniony na cerkiew prawosławną (w latach 1887-1914). Był kilkakrotnie restaurowany w latach 1921-24, 1931 r., 1938 r. i 1951 r. Ponownie stał się kościołem parafialnym w 1931 r., od 1947 r. jest pod zarządem kapucynów. W latach 1780-99 został również wzniesiony murowany, piętrowy klasztor, przylegający od wschodu do kościoła, zrujnowany wskutek osunięcia się skarpy nadbrzeżnej w 1891 r., a następnie rozebrany. Kościół jest budowlą zwróconą prezbiterium na północ., jednonawową, z przęsłem frontowym ujętym prostokątnymi wieżami wysuniętymi ryzalitowo. Pod prezbiterium i zakrystiami po jego bokach znajdują się trzy krypty. Wewnątrz ściany nawy i prezbiterium podzielone są zdwojonymi pilastrami dźwigającymi wydatne belkowania. Dwuwieżowa fasada jest dwukondygnacjowa, pięciodzielna, o elementach klasycystycznych i neogotyckich, rozczłonkowana pilastrami i służkami. Szczyt jest trójkątny, podzielony lizenami i płycinami, ujęty po bokach cebulastymi sterczynami. Górne partie wież mają czworoboczny kształt, hełmy kryte blachą. Nawa i prezbiterium nakryte są dachami dwuspadowymi z drewnianą sygnaturką z 1938 r. nad tęczą, absyda zaokrąglonym, zakrystie pulpitowymi z półszczytami. Wnętrze kościoła było pierwotnie ozdobione iluzjonistyczną polichromią z XIX w., zamalowaną prawdopodobnie po 1887 r. Wyposażenie pochodzi głównie z XVII, XVIII i XIX w. (np. ołtarz główny z 1742 r. z Piechowic, uzupełniony w latach 1848-9, w nim cudowny obraz Matki Boskiej Orchowskiej tzw. Pocieszenia z końca XVI w. lub pierwszej połowy XVII w.) Telefon kontaktowy w sprawie zwiedzania świątyni : (082)5721720.

WŁODAWA (punkt na mapie E)

KOŚCIÓŁ PARAFIALNY p.w. Św. Ludwika i KLASZTOR PAULINÓW. Jeden z najcenniejszych zabytków Włodawy. Właściciel dóbr włodawskich, Ludwik Konstanty Pociej, ślubował swego czasu, że sprowadzi do Włodawy paulinów z Jasnej Góry. Ślubowanie wypełnił w roku 1698 i osadził zakonników przy odbudowanym właśnie kościele parafialnym. Następnie, już w latach 1711-1718 wybudował im klasztor przestronny, projektowany przez królewskiego architekta Józefa Piolę. Zakonnicy z wdzięczności wmurowali we frontowej ścianie klasztoru kamienną tablicę dla upamiętnienia fundatora. W rok później Ludwik Pociej zapowiedział budowę okazałej świątyni, ale tej obietnicy już nie zdążył dotrzymać, ponieważ w roku 1730 zmarł. Zamysł Ludwika podjął jego bratanek i następca, Antoni Pociej, któremu Włodawa zawdzięczała spore ożywienie budowlane. Antoni zamówił projekt kościoła dla paulinów u znakomitego i sławnego architekta i projektanta królewskiego Pawła Fontany. Prace rozpoczęto w roku 1739, a cegłę produkowała założona specjalnie dla tej świątyni cegielnia. Na dobre budowa ruszyła jednak dopiero w roku 1741. Jedenastu mistrzów murarskich na wyniosłym nadbużańskim wzniesieniu tworzyło wspaniałe dzieło. Prace przy wznoszeniu murów trwały do roku 1752. Siedem lat wcześniej, z powodu ogromnych zadłużeń Antoni Pociej sprzedał dobra włodawskie Jerzemu Flemmingowi, ojcu sławnej z patriotyzmu Izabeli, późniejszej żony księcia Adama Kazimierza Czartoryskiego. Jerzy Flemming zmarł w roku 1771 i to właśnie Izabela wraz z mężem zajęła się dokończeniem prac przy wystroju wewnętrznym i wyposażeniu świątyni. Stało to się w roku 1780. Warto odwiedzić kościół paulinów. Warto popatrzeć na jego wystrój wewnętrzny, utrzymany w jednolitym stylu rokokowym. Z końca XVIII wieku pochodzą bogate polichromie. W nawie głównej wykonał je malarz ze Lwowa Gabriel Sławiński. Natomiast prezbiterium przyozdobili sprowadzeni z Jasnej Góry malarze, paulini Wojciech ( Jeremiasz ) i Antoni (Marceli) Dobrzeniewscy vel Dobrzenieccy. Bogatą dekorację rzeźbiarską i sztukatorską wykonały warsztaty we Lwowie, prowadzone przez Macieja Polejowskiego i Michała Filewicza. Ołtarz główny projektował i wykonał Maciej Polejowski. W centralnym polu ołtarza znajduje się w bogato zdobionej ramie obraz modlącego się św. Ludwika. W prezbiterium umieszczono portrety fundatorów: Ludwika Konstantego Pocieja i Adama Kazimierza Czartoryskiego. Przy filarach nawy( z wyjątkiem pary przy tęczy) sześć półkoliście wysuniętych cokołów z kwadratowymi płycinami o wklęsłych narożach; na czterech środkowych rzeźby Ojców i Doktorów Kościoła: śś. Grzegorza, Jana Bonawentury, Augustyna i Tomasza z Akwinu, na dwóch pozostałych, przy chórze, rzeźby śś. Władców: Konstantyna i Stefana, późnobarokowe, wykonane ok. 1776- 81 przez rzeźbiarza lwowskiego Macieja Polejowskiego. Przy bramie wjazdowej zachowała się figura św. Jana Nepomucena. Rokokowa figura pochodzi z XVII wieku. Klasztor wzniesiony 1711-17, zapewne według projektu architekta Józefa Pioli. Wnętrze nieco przekształcone i kilkakrotnie dzielone nowszymi ściankami m.in. w latach 1826- 9, wówczas skrzydło zachodnie wydzielone jako klauzurowe, pozostałe nieużytkowane lub okresowo wynajmowane: ok. połowy XIX w. w skrzydle wschodnim magazyn zbożowy, w latach 1840- 3 w refektarzu tymczasowe pomieszczenie dla parafii unickiej ( podczas budowy cerkwi gr.- kat. ), następnie lazaret wojskowy i wreszcie mieszkania prywatne. Od kasaty zakonu w 1864 r. w skrzydle zachodnim plebania, w pozostałych siedziba władz miejskich, sądowych i powiatowych oraz przejściowo ( po 1875 r.) szkoła. Kilkakrotnie restaurowany, mi. in. W latach 1871- 3 , pocz. w. XX, po pierwszej i drugiej wojnie światowej oraz w 1959 r. i 1968 r. ( częściowo). Barokowy, o częściowo zatartych we wnętrzu cechach stylowych. Zwrócony frontem na południe, piętrowy. Na rzucie zbliżonym do kwadratu, z kwadratowym wirydarzem, o czterech piętrowych skrzydłach mieszkalnych: przy narożniku południowo- zachodnim Piętrowy krużganek na rzucie litery L, łączy klasztor z kościołem; na osi skrzydła tylnego, prostokątny ryzalit ustępowy, niegdyś zwieńczony kopulastym hełmem. Pod skrzydłem wschodnim trzy obszerne piwnice sklepione kolebkowo i kolebkowo- krzyżowo. Na pierwszej i drugiej kondygnacji pierwotnie jeden trakt pomieszczeń wzdłuż krużganku obiegającego wirydarz; skrzydło wschodnie szersze od pozostałych, mieszczące pomieszczenia reprezentacyjne: na parterze w narożniku południowo- wschodnim dawny refektarz, nad nim na piętrze zapewne dawny kapitularz i obok biblioteka. Krużganki na parterze i piętrze sklepione kolebkowo- krzyżowo, w trakcie zewnętrznym analogiczne sklepienia zachowane w większości pomieszczeń parteru oraz częściowo na piętrze, głównie w skrzydle południowym. Budynek folwarczny, według tradycji dawna kuchnia klasztorna. Wzniesiony ok. połowy XVIII w. W XIX w. wydzierżawiony na unicką szkołę parafialną, po kasacie 1864 r. zamieniony na mieszkania, wówczas wnętrze nieco przekształcone. Późnobarokowy, wzniesiony na krawędzi szkarpy nadbużańskiej, zwrócony frontem na północny.- zachód. Parterowy, niepodpiwniczony, na rzucie prostokąta, z piętrowymi kwadratowymi ryzalitami na osi, od frontu i tyłu. Wnętrze dwutraktowe. Na parterze sklepienia kolebkowo- krzyżowe i kolebkowe z lunetami; w trakcie tylnym na osi obszerna izba, może właściwa kuchnia z rozebranym kominem, obecnie kryta stropem; w ryzalitach na piętrze również stropy. Zewnątrz narożniki oraz elewacje boczne na parterze i piętrze ujęte pilastrami; narożniki ryzalitu tylnego na parterze wzmocnione skośnymi szkarpami, ściana czołowa otwarta niegdyś szeroką półkolistą arkadą, obecnie zamurowaną. Okna i otwory wejściowe prostokątne, niektóre przerabiane. Gzyms wieńczący, wydatnie profilowany, podkreślony półwałkiem, przełamujący się nad pilastrami. Ryzality zwieńczone drewnianymi zaszalowanymi i trójkątnymi szczytami. Dach przerabiany, nad częściami parterowymi cztero-, nad pięterkami dwuspadowy, kryty dachówką.

RÓŻANKA (punkt na mapie F)

Neogotycki KOŚCIÓŁ PARAFIALNY p.w. św. Augustyna został wzniesiony na miejscu wcześniejszej cerkwi w latach 1908-1913 , rozpoczęty został według projektu architekta Ksawerego de Makowo Makowskiego, zmodyfikowany i ukończony przez architekta Olearskiego z Radzymina (1911-13). W kościele znajdują się m.in. neogotycki ołtarz z rzeźbami św. Piotra i Pawła z ok. połowy XVIII w., przywieziony z Wyszkowa k/Cieplic. Prospekt organowy z ok. połowy XVIII w., również przywieziony z Dolnego Śląska w latach 1947-8. Obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z ok. połowy XVIII w.- rzekomo pochodzący z dawnej Kaplicy Zamojskich w Różance. Telefon kontaktowy w sprawie zwiedzania świątyni : (082)5718187.

DOŁHOBRODY (punkt na mapie G)

Kościół parafialny p.w. św. Stanisława bpa. Wzniesiony 1929 r. na miejscu drewnianej cerkwi greko- katolickiej p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego, zbudowanej w 1740 r. ( poprzednia w XVII w. prawosławna, od 1701 r. unicka, uposażona przez Karola Stanisława Radziwiłła kanclerza litewskiego), od 1874 r. prawosławnej, zamienionej na kościół rzym.- kat w 1919 r., rozebranej 1929 r. W ołtarzu głównym dwie rzeźby aniołów, późnobarokowe, wzmiankowane z 1790 r., pochodzące z ołtarza głównego dawnej cerkwi. Skrzynia na świece ludowa, malowana. Monstrancja eklektyczna ok. połowy XIX w. Ornat z tkanin roszowanych francuskich z kolumną wczesnorokokową z ok. połowy XVIII w. i bokami barokowymi ok. 1700 r., Lyon. Stara plebania wzniesiona przed 1847 r. przez proboszcza greko-katolickiego ks. Daniela Halickiego. Zwrócona frontem na południe. Drewniana, konstrukcji zrębowej, oszalowana. Parterowa, pięcioosiowa. Na rzucie szerokiego prostokąta z sienią i werandą od frontu na osi. Wnętrze dwutraktowe. Gzyms okapowy silnie wysunięty, od frontu ozdobiony wycinanym lambrekinem. Dach czterospadowy, kryty blachą. Kapliczka przy drodze z Włodawy do Sławatycz. Murowana w1948 r. na miejscu starej. Wewnątrz rzeźba św. Jana Kantego, ludowa. Telefon kontaktowy w sprawie zwiedzania świątyni : (083) 3799006

HANNA (punkt na mapie H)

Drewniana, o konstrukcji zrębowej, na nowej ceglanej podmurówce DAWNA CERKIEW PARAFIALNA grecko-katolicka p.w. Apostołów św. Piotra i Pawła i św. Dymitra Męczennika została wzniesiona na miejscu wcześniejszej w latach 1739-42 z fundacji Radziwiłłów. Od 1874 r. prawosławna, w 1924 r. została zamieniona na kościół rzymsko-katolicki. Składa się z trzech części: prezbiterium, prostokątnej nawy i kwadratowego babińca. Do prezbiterium przylegają zakrystia i skarbiec, do nawy kaplica p.w. Chrystusa Ukrzyżowanego, do babińca przedsionek. Kościół przekryty jest stropami. U szczytu łuku tęczowego znajduje się krucyfiks z ok. połowy XVIII w.; w południowo- zachodniej części babińca wyodrębniony jest chór muzyczny. Budowla nakryta jest dachami dwuspadowymi o kalenicy najwyższej nad nawą, zwieńczonymi trzema ośmiobocznymi cebulastymi wieżyczkami przekształconymi po 1874 r. Wewnątrz kościoła znajduje się polichromia malowana na płótnie naklejonym na deski z ok. drugiej połowy XVIII w., kilkakrotnie odnawiana i przemalowywana. Przedstawia sceny religijne w oprawie iluzjonistycznej architektury. Wszystkie ołtarze (z wyjątkiem prawego w nawie i kaplicy) pochodzą z lat 1740-50 i są przykładem prowincjonalnej regencji. Pozostałe wyposażenie jest głównie z XVIII w., m.in. prospekt organowy z ok. 1700 r. został przywieziony (1967 r.) z kościoła z Huszczy. Na osi cerkwi od frontu znajduje się dzwonnica, od tyłu plebania. - Drewniana, o konstrukcji słupowo ramowej DZWONNICA została wzniesiona razem z cerkwią. Jest budowlą prostokątną, trójkondygnacjową, częściowo oszalowaną. W przyziemiu od frontu i tyłu znajdują się podcienia na słupach podtrzymujących wysunięty okap gontowego zadaszenia, przykrywającego całą drugą kondygnację. W trzeciej kondygnacji umieszczono piętrowo prostokątne przeźrocza dzwonowe. Dzwonnica nakryta jest daszkiem namiotowym z cebulastą kopułką z krzyżem. Wewnątrz znajdują się fragmenty snycerki z XVIII w. oraz fragmenty kilkunastu lichtarzy drewnianych i cynowych. - Drewniana o konstrukcji zrębowej PLEBANIA została wzniesiona w 1844 r. Jest budowlą parterową, nowo oszalowaną, nakrytą dachem dwuspadowym. Telefon kontaktowy w sprawie zwiedzania świątyni : (083) 3798025

SŁAWATYCZE (punkt na mapie I)

We wsi kościół parafialny p.w. Matki Boskiej Różańcowej. Parafia erygowana w 1631 r. , pierwotny kościół lub cerkiew w miejscu nieustalonym. Kolejny p.w. św. Michała Archanioła, wzniesiony w 1761 r. z fundacji Michała Kazimierza Radziwiłła, wojewody wileńskiego i hetmana wielkiego litewskiego, drewniany, zniszczony w latach 1914-18. Obecny zbudowany w latach 1913-19, neorenesansowy, murowany. Zachowane częściowo wyposażenie dawnego kościoła. Ołtarz główny i boczne niezabytkowe; w głównym obrazy: w polu środkowym Matka Boska z Dzieciątkiem, w typie Śnieżnej, zapewne XVII w., nieco przemalowany, w sukience w typie barokowym, z nowymi koronami, na zasuwie św. Michał Archanioł barokowy XVII w., powiększany, oraz w zwieńczeniu Trójca Święta klasycystyczny, pocz. XIX w.; ponadto w zwieńczeniu dwie rzeźby barokowe, św. Antoniego Padewskiego i niezidentyfikowanego zakonnika, przemalowane; wokół obrazu Matki Boskiej siedem wotów srebrnych, zapewne w. XVIII. W prawym ołtarzu bocznym obraz Cudu św. Walentego z Martwym Dzieckiem, późnobarokowy III lub IV ćw. XVIII w., szkoła Szymona Czechowicza; tabernakulum rokokowe III ćw. XVIII w. (w ołtarzu głównym oraz bocznym lewym jego nowsze repliki). W ołtarzu w kaplicy tabernakulum klasycystyczne ok. połowy XIX w. W kruchcie południowej ołtarz o charakterze barokowym, z obrazem św. Jana Chrzciciela w zwieńczeniu, barokowym XVII/XVIII w., bardzo zniszczony. W zakrystii komoda XVIII-XIX w., ludowa. Kropielnica granitowa na trzonie drewnianym, prymitywna. Feretron rokokowy ok. połowy XVIII w., wg tradycji podominikański, z dwustronnym obrazem Matki Boskiej Różańcowej z śś. Dominikiem i Brigidą oraz Dzieciątka Jezus na hierogramie IHS, przemalowanym. Telefon kontaktowy w sprawie zwiedzania świątyni : (083) 3783316

JABŁECZNA (punkt na mapie J)

Drewniany kościół parafialny p.w. Przemienienia Pańskiego - jest to dawna cerkiew unicka p.w. św. Onufrego Pustelnika z 1752 r. Parafia erygowana w 1516 r. Kolejna (obecna) cerkiew zbudowana w 1752 r. z fundacji Hieronima Floriana Radziwiłła. Remontowana na początku XIX w. i w latach 1843-44. W 1875 r. przejęta na prawosławną, zaś w 1894 r. gruntownie przebudowana, m.in. wzniesiona wieża nad kruchtą. W 1919 r. przejęta na kościół rzymsko-katolicki. Remonty: w 1929 r. (usunięcie kopuł i konstrukcja hełmu wieży), w latach 1962-64, w 1976 r. (wieża), lata 80-te XX w. (oszalowanie wnętrza). Kościół orientowany, drewniany, konstrukcji zrębowej z lisicami, oszalowany, na nowej podmurówce. Trójdzielny, z prostokątną nawą, węższym i niższym, zamkniętym prosto prezbiterium, ujętym zakrystią i skarbczykiem, oraz z przedsionkiem (babińcem) poprzedzonym kruchtą, ponad którą ośmioboczna dwukondygnacyjna wieża. Na południowej elewacji nawy duży krucyfiks z lat 30-tych XX w., z wielką drewnianą rzeźbą Chrystusa, osłonięty zadaszeniem na słupkach. Nawa kryta stropem wspartym na dwóch parach ośmiobocznych słupów, w prezbiterium sklepienie pozorne o spłaszczonym łuku. Chór muzyczny na dwóch słupach, z pełną balustradą. Okna prostokątne, w nawie potrójne, w przedsionku niewielkie półkoliste. Wejście główne poprzedzone gankiem na słupach. Dachy dwuspadowe kryte blachą, na wieży hełm ostrosłupowy z krzyżem na kuli. Na zamknięciu prezbiterium w podmurówce kamień z datą 1750 r. Ołtarz główny, zapewne koniec XIX w. z obrazem Przemienienia Pańskiego, zapewne koniec XVIII w. Para ołtarzy bocznych, o cechach neobarokowych, zapewne po 1923 r. Chrzcielnica metalowa, w formie kielicha XIX/XX w. Monstrancja, koniec XIX w., z glorią w kształcie krzyża, zwieńczona koroną barokową XVIII w., wysadzaną półszlachetnymi kamieniami, stopa kolista, trzon spiralnie skręcony, nodus w kształcie spłaszczonej kuli. Ornaty: 1. biały, XIX w., z brokatu o motywach parzystych girland i liści srebrnych na białym i różowym tle; 2. zielony, pierwsza połowy XVIII w., w kolumnie brokat o motywach liści i drobnych gałązek kwiatowych jabłoni, goździków i chabrów, boki gładkie, z białego jedwabiu. Dekoracja Grobu Pańskiego (Trzy Niewiasty), druga połowa XIX w. Telefon kontaktowy w sprawie zwiedzania świątyni : (083) 3783104.

KODEŃ (punkt na mapie K)

Kodeń przez w okresie od XV–XVIII stulecia należał do jednej z gałęzi rodu Sapiehów i ma barwną, sięgającą XV wieku historię. Dość szczegółowo została ona opisana w przewodniku Grzegorza Rąkowskiego "Polska Egzotyczna" (część II). Cytując za nim, przytoczymy najbardziej znaną ze związanych z Kodniem opowieści. W 1629 roku jeden z właścicieli Kodnia, słynący z pobożności Mikołaj Sapieha (nosił nawet z tego powodu przydomek Pius), rozpoczął budowę kościoła katolickiego, wzorowanego na bazylice Św. Piotra w Rzymie. Wkrótce potem poważnie zachorował i w nadziei na cudowne wyleczenie udał się z pielgrzymką do samego papieża - po audiencji u niego istotnie ozdrowiał. Popadł jednak w inne kłopoty - w kaplicy papieskiej obejrzał sławny obraz Madonna de Guadelupe, według legendy namalowany w VI wieku przez Św. Augustyna na wzór statui Matki Boskiej dłuta Św. Łukasza Ewangelisty, i zapałał do niego tak gwałtowną miłością, że zdecydował się ukraść obraz i uprowadzić go do Polski! Został z tego powodu ekskomunikowany przez papieża Urbana VIII. Nie poddał się jednak, po kilku latach uzyskał wybaczenie i zezwolenie na zatrzymanie świętego obrazu w Kodniu, gdzie można go podziwiać do dzisiaj. Warto też dodać, że fabularyzowaną wersję tych wydarzeń przedstawiła Zofia Kossak-Szczucka w swojej książce "Błogosławiona wina". Zbudowany przez pobożnego Mikołaja Sapiehę kościół Św. Anny (od 1973 roku bazylika mniejsza) stoi przy kodeńskim rynku.

Zasadnicza, późnorenesansowa część świątyni przesłonięta jest barokową fasadą. Bazylika św. Anny w Kodniu - kościół parafialny parafii rzymskokatolickiej pod wezwaniem Świętej Anny w Kodniu. Kościół został wzniesiony w latach 1629–1635 w stylu późnego renesansu. Budowę prowadził murator lubelski J. Cangerle. Piękna barokowa fasada pochodzi z początku XVIII wieku. W latach 1875-1917 zamieniony na cerkiew prawosławną. Po odrodzeniu Polski ponownie świątynia rzymskokatolicka. Wewnątrz owalna kopuła z dekoracją stiukową. Większość wyposażenia jest nowa (dawne uległo po 1875 r. rozproszeniu). W ołtarzu głównym otoczony kultem obraz Matki Boskiej Kodeńskiej, zwanej Królową i Matką Podlasia. Ołtarze boczne wykonane w latach 1932-1947 przez Mariana Kiersnowskiego i jego syna Stefana. Kościół otoczony jest ogrodzeniem z bramką, za ogrodzeniem dzwonnica z XVIII wieku. Godność bazyliki mniejszej kościół posiada od 1973 r. Od bazyliki Św. Anny kilkusetmetrowa aleja prowadzi na nadbużańskie łąki, do parku otaczającego pozostałości dawnego zespołu zamkowego Sapiehów. Jedynym w pełni zachowanym budynkiem jest tu dawna gotycka cerkiew zamkowa, zbudowana około 1540 roku, obecnie kościół filialny pod wezwaniem św. Ducha. Jest to bardzo cenny zabytek, rzadki na ziemiach polskich przykład murowanej cerkwi gotyckiej z wczesnorenesansowym portalem. Reszta zespołu uległa na przestrzeni wieków zniszczeniu, poza cerkwią ostały się tylko resztki zamkowych fundamentów, zabezpieczone zbudowanym nad nimi Ołtarzem Polowym i Pawilonem Ekspozycyjnym "Martyrologium". Zwiedzający mogą więc tylko poczytać o historii rodu Sapiehów, ich zamku i sanktuarium kodeńskiego z kilku tablic informacyjnych umieszczonych w przedsionku kościoła i na ścianie pawilonu. Obok średniowiecznych budowli stoi nowsza XX- wieczna kaplica odpustowa zbudowana na fundamentach wcześniejszego arsenału. W latach 60 XX w. w obrębie dawnej fosy umieszczono zespół stacji kalwaryjnych z rzeźbami Tadeusza Niewiadomskiego z Białej Podlaskiej. Telefon kontaktowy w sprawie zwiedzania świątyni : (083) 3754661.